مطهری و آزادی و دموکراسی

 ۱۲۲۲

 

امیرالمؤمنین با خوارج در منتهی درجه آزادی و دموکراسی رفتار کرد. او خلیفه است و آنها رعیتش، هر گونه اِعمال سیاستی برایش مقدور بود اما او زندانشان نکرد و شلاقشان نزد و حتی سهمیه آنان را از بیت المال قطع‏ نکرد، به آنها نیز همچون سایر افراد می‏نگریست. این مطلب در تاریخ‏ زندگی علی عجیب نیست اما چیزی است که در دنیا کمتر نمونه دارد. آنها در همه جا در اظهار عقیده آزاد بودند و حضرت خودش و اصحابش با عقیده‏ آزاد با آنان روبرو می‏شدند و صحبت می‏کردند، طرفین استدلال می‏کردند، استدلال یکدیگر را جواب می‏گفتند. شاید این مقدار آزادی در دنیا بی‏سابقه باشد که حکومتی با مخالفین خود تا این درجه با دموکراسی رفتار کرده باشد. می‏آمدند در مسجد و در سخنرانی‏ و خطابه علی پارازیت ایجاد می‏کردند. روزی علی امیرالمؤمنین بر منبر بود. مردی آمد و سئوالی کرد. علی بالبدیهة جواب گفت. یکی از خارجیها از بین مردم فریاد زد: خدا بکشد این را، چقدر دانشمند است، دیگران خواستند متعرضش شوند اما علی فرمود رهایش کنید او به من تنها فحش داد. خوارج در نماز جماعت به علی اقتدا نمی‏کردند زیرا او را کافر می‏پنداشتند. به مسجد می‏آمدند و با علی نماز نمی‏گذاردند و احیانا او را می‏آزردند. علی روزی به نماز ایستاده و مردم نیز به او اقتدا کرده‏اند. یکی از خوارج فریادش بلند شد و آیه‏ای را به عنوان‏ کنایه به علی بلند خواند. این آیه خطاب به پیغمبر است که به تو و همچنین پیغمبران قبل از تو وحی شد که اگر مشرک شوی اعمالت از بین می‏رود و از زیانکاران خواهی بود. او با خواندن این آیه خواست به علی گوشه بزند که سوابق تو را در اسلام می‏دانیم، اول مسلمان هستی، پیغمبر تو را به برادری انتخاب کرد، در لیلة المبیت فداکاری درخشانی کردی و در بستر پیغمبر خفتی، خودت‏ را طعمه شمشیرها قراردادی و بالاخره خدمات تو به اسلام قابل انکار نیست، اما خدا به پیغمبرش هم گفته اگر مشرک بشوی اعمالت به هدر می‏رود، و چون تو اکنون کافر شدی اعمال گذشته را به هدر دادی.علی در مقابل چه کرد؟! تا صدای او به قرآن بلند شد سکوت کرد تا آیه‏ را به آخر رساند. همین که به آخر رساند، علی نماز را ادامه داد. باز او آیه را تکرار کرد و بلا فاصله علی سکوت نمود.علی سکوت می‏کرد چون دستور قرآن است که:"هنگامی که قرآن خوانده می‏شود گوش فرا دهید و خاموش شوید". و به همین دلیل است که وقتی امام جماعت مشغول قرائت است مأمومین‏ باید ساکت باشند و گوش کنند. بعد از چند مرتبه‏ای که آیه را تکرار کرد و می‏خواست وضع نماز را به هم‏ زند، علی این آیه را خواند:" صبر کن وعده خدا حق است و خواهد فرا رسید. این مردم بی‏ایمان و یقین، تو را تکان ندهند و سبکسارت نکنند ". دیگر اعتنا نکرد و به نماز خود ادامه داد. (1) 

(1) از شهید مطهری (از صفحات 139 الی 141 کتاب "جاذبه و دافعه علی علیه السلام)